Bilindiği gibi şimdiye kadar gencin
ailesi ile ilişkileri konusunda zaman zaman birbirleriyle çelişen sayısız yorum
yapılmıştır. Bu konudaki görüşleri üç ana gurupta toplamak mümkündür.
Ergenin ailesi ile ilişkilerinde
birinci gurupta toplanan görüş, psiko
analitik eğilimli yazarların görüşüdür. Buna göre gelişmekte olan ergen çeşitli
sorunlarla karşılaşır. Cinsel gelişimin getirdiği sorunlar ileriye ait rolünü
belirlemekle ilgili sorunlar. Kendi değer yargılarını benimsemekle o güne kadar
kendisi için çok önemli olan anne
babadan kopmak ve kendi kimliğini bulmakla ilgili sorunlar gibi. Ergen bütün bu
değişim süreci içinde diğer gençlerle bir arada olma gereksinimini şiddetle
duyar. Akran gurupları ergen için çok önemli hale gelir. Hatta onlarla aşırı
kaynaşma yapar.
Diğer yanda ergen, anne baba
değerlerinden kopabilmek ve bağımsızlığını kazanabilmek için bilinçdışı bir
mekanizmaya sığınır. Anne baba diğerlerini gözünde düşürür. Onları güçlü ve “Tanrı” gibi görmenin tamamen
aksine, tüm değerlerine karşı çıkma gereksinimini duyar.
Bu görüşe göre gençlik döneminde
anne baba etkisi yerini büyük ölçüde yaşıt guruplarının etkisine bırakmıştır.
Gencin sağlıklı gelişimi içinde zaten bu gereklidir.
İkinci görüşe göre ise gencin
hayatında anne ve babanın etkisi çocuklukta ne ise gençlikte de onun bir
devamıdır. Gençliğin ayrı bir kişiliği yoktur. Bu konuda yapılan çeşitli
araştırmalara göre gencin çocukluktan ihtibaren yavaş yavaş gelişen bir
kişiliği vardır ve bütünüyle çocukluktaki kişilik özelliklerinin aynısını gösterir.
Anne baba ilişkileri de bunun doğrultusundadır.
Üçüncü görüşe gelince gençlerle anne
baba arasındaki çatışmaya değinmiştir.
Araştırmalar sonucunda ergenlerin giderek anne babalarından farklılaştıkları
bulunmuştur. Gencin yaşı ilerledikçe arkadaşları ile ilişkileri artmakta karar
vermek için daha çok arkadaşlarına güvenmektedirler. Örneğin geçler gerek
günlük gerek sosyal yaşantıları ile
ilgili konularda daha çok arkadaşlarını arar onlar için onların etkisinde
kalırlar. Ancak gelecek yaşantılarını ve gelecek rollerini ilgilendiren önemli
konularda öncelikle anne baba beklentilerine önem verdikleri ve onlardan
etkilendikleri görülmüştür. Bu görüşe göre gençler çift oryantasyona sahiptir.
Tecrübeli oldukları konulara göre değişmek üzere hem anne babalarının hem de
arkadaşlarının etkisi altındadırlar.
Gençlik döneminde en uygun anne baba
kısaca aile tutumunun nasıl olması gerektiği konusunda çeşitli araştırmalar
yapılmıştır. Varılan sonuçların çoğu birbirleriyle çelişmektedir. Bir
araştırmada en ideal aile olarak düşünülen demokratik ailede insiyatifi ele
alamayan karar ve yaşamdaki rolü için başkalarına dayanan gençlerin yetiştiği
ortaya konmuştur. Erkek çocukların sorumlu ve başarılı olması için evde
babanın, kız çocuklarının olumlu
gelişmesi için annenin, önemli rolde olması gerektiği gösterilmiştir. Çeşitli
araştırma sonuçları bunu desteklerken diğer birçoğu bununla çatışmaktadır. Ancak
tüm araştırmaların ortak bir iki noktaya vardığı görülmektedir.
Birinci nokta anne babanın evliliğinin dengeli
ve başarılı olduğu ölçüde gençlerin onlarla olumlu özdeşim( benimseme)
yaptıkları tüm araştırmalarda ve gözlemlerde ortaya çıkmaktadır.
İkinci nokta ise aile sevgisi gencin sağlıklı gelişmesi için
çok önemli ve gereklidir. Gerçi genç çocukluğundaki kadar büyüklerinin
sevgisine bel bağlamaz ama, sevgi onun yaşamında halen çok önemlidir.
Sevgilerini gösterebilen ana babalar genç için büyük destektir. Diğer taraftan
ne kadar çaba harcarlarsa harcasınlar gencin sosyal çevresine egemen olamazlar.
Hatta gencin kişiliğini geliştirebilmesi için anne babanın ne kadar sevgi
göstermesi ve desteklemesi ve ne kadar onu bağımsızlığa hazırlayabilmesi gerektiği
enine boyuna düşünüp tartışılması gereken çok hassas bir dengedir.
Gencin gerektiğinde haklarını
savunabilmesi, kendi görüşlerine göre karar verebilmesi kısaca bağımsızlığını
ve kişiliğini kazanmış olması için kendi problemlerini çözecek şekilde
geliştirilmiş olması önemlidir.
Aile bireyleri ve çevre ile
ilişkileri ergenin kişilik gelişimi için çok önemlidir. Ayrıca kalıtsal ve
doğal veriler de çevresel koşullarla bir bütün halinde kişilik gelişiminde
etkili olurlar. Uygun kalıtsal ve uygun sosyal koşulları bulan kişide özerk ve
olgun bir benlik gelişir.
Kaynaklar:
1-Adolescence, Pediotric Clinics pf Nort America Philadelphia, W.B Saunders. Teb.. 1960
2-Bonduran A, The stormy Decade: fact or fiction psychol schs 1: 224-31, 1961
3-Erikson E.H., identity and the life cycle, selected papers and the issues 1:18-171,
1969
Shu. Güldane KAVGACI
Aile ve Evlilik Terapisti & Cinsel Terapist
