GİRİŞ
Depresyon etiyolojisinde biyolojik
nedenlerin etkili olduğu bilinmekle beraber bazı psikososyal faktörlerin depresyona
neden olabileceği ya da kişiyi depresyona yatkın hale getirebileceği kabul
edilmektedir.
Günümüzde depresyon bozukluklarının tek
bir nedenden daha çok en iyi şekilde biyopsikososyal modelle açıklanabileceği
üzerinde durulmaktadır. Bu model insanı biyopsikososyal bir varlık olarak kabul
eder. İnsan davranışlarını anlamanın en iyi yollarından biri insanı
biyopsikososyal bir varlık olarak bir bütün içerisinde kavramlaştırıp
değerlendirilmesinden geçtiğini ileri sürer.
Biyopsikososyal
model bu faktörlerin tek tek değil de bir araya gelip bir etkileşim içine
girerek kişiyi etkilediğini ileri sürer. Bu modele göre bazı insanlar genetik
olarak depresyona yatkın olsalar da gelişimsel ve ilişkisel travmaların
davranışsal ve bilişsel durumları da depresyona zemin hazırlayıp depresyonu
tetikleyebilmektedir.
Depresyon etiyolojisinde psikanalitik kuram, bilişsel kuram,
nesne ilişkileri kuramı, davranışçı kuram ve varoluşcu kuram depresyon
nedenlerini açıklayan modeller ileri sürmüştür. Bu yazıda varoluşcu kurama göre
depresyonun oluş nedenleri ele alınacaktır.
VAROLUŞÇU KURAMA GÖRE DEPRESYON
NEDENLERİ
Varoluşçu yaklaşıma göre insanın en temel özelliği yaşamda
anlam arayışı ve önemli olma duygusudur. Bu kurama göre depresyon kişinin
hayatının anlamını kaybetmesine karşı geliştirdiği varoluşsal bir tepkidir.
Birey hayatının anlamının kaybolması ve değerli ve önemli olmama gerçeği ile
karşılaştığında çatışma ve anksiyete yaşar. Bu anlamda kaybolan bağlar, aidiyet
duygusunun gelişmemesi ya da kaybolması, çalışma hayatında başarılı olamama
benliğin onaylanmaması kişiyi depresyona yatkın hale getirebilmektedir.
Varoluşcu kurama göre evrende kendi
varlığını kendisi yaratan tek varlık insandır. İnsan kendini nasıl yapar ve
değerlendirirse insan odur. Yaşama anlam veren insanın kendisidir. İnsan
kendini var ettiği için özgür ve seçimlerinden sorumludur. İnsana özgü bu temel
özgürlük kendi eylemleri için sorumluluk almasıdır.
Özgürlük var olma sorumluluğunu da
beraberinde getirir. Bu sorumlulukta kaçınılmaz olarak kaygı yaratır. Var olma
sorumluluğundan doğan bu kaygı ve sıkıntı da insanın temel davranış ve eylem
gücünü oluşturur.
Varoluşçu kurama göre ise insan
davranışları doğadaki diğer fiziksel olaylar gibi değerlendirilmez, açıklanamaz,
katı görüşlere ayrılamaz ve incelenemez. Yargılardan uzak durmak gerekmektedir.
Varoluşun çözülmez ikilemlerine dair
farkındalık her zaman kaygıya yol açar. Kaygıyı hiç bir zaman saf dışı
bırakamayacağımız için bize düşen kaygıyla yaşamayı öğrenme ve hatta kaygının
iyi geldiği yollar bulmaktır. (Deurzen,Adams 2017 s.89)
İkilemler çözümsüz olduğu için kişi bu
kaygıyı sahiplenecek ya da onu inkar ederek varoluş sorumluluğundan kaçacak.
Varoluşçu kurama göre, depresyon semptomlarını yaratan ikilemlerden kaçmak ya
da inkar etmektir. Bu kurama göre kaygı, suçluluk, çaresizlik, utanç, öfke ve hayal kırıklığı alta saklı
duran ikilemlerin habercisidir.
Varoluşçu kurama göre depresif kişiler
deneyimlere açık olamaz çoğu zaman geçmişteki kesinlikleri gelecekteki
olanaklara tercih ederler. (Deurzen,Adams 2017 s.125)
Böylece depresif birey doğal yaşam
kaynaklarından vazgeçmiş olur. Bu da kişide varoluşsal suçluluğa neden olur.
Varoluşsal kurama göre depresyon semptomlarının şiddeti hemen hemen neredeyse
varoluşsa suçlulukla doğru orantılıdır. Depresyonda görülen değersizlik kendini
küçük görme ve suçluluk eğiliminin altında varoluşsal suçluluk duygusu
yatmaktadır.
Güldane
Kavgacı
Psikoterapist,
Aile Ve Evlilik Terapisti
KAYNAKÇA
1.Ebert,M.H.,Loosen,P.T,Nurcomber,B.(2003).Current
psikiyatri tanı ve tedavi(s.Birsoz,T.Karaman,çev.) Ankara:Günes
2.Leahy,R.L.(2004)
Bilişsel Terapi ve Uygulamaları(H.Hocak,çev.)İstanbul:litera
3.Köroğlu,E.(2004)
Psikonozoloji tanımlayıcı klinik psikiyatri. Ankara:HYB
4.Smith,E.E.,Hoeksema,S.N.,fredricson,B.,loftus,G(2017)
psikolojiye giriş(O.Öncül.) D.ferhatlıoğlu çev.) Ankara:Arkadaş
5.Krıng,A.M.,Johnson,S.L.,Davinson,G.İ
Neale,J.(2017) Anormal Psikoloji (m.sahın,çev.) Ankara:Nobel
6.Deurzen,E.U.i,Adams,m.,(2017)
varoluşcu danışmanlıkta ve psikoterapide beceriler(F.J.,içez çev.) İstanbul:Pon
7.
Leahy,R.L.,Holland,S.J.,(2009) Depresyon ve anksiyete bozukluklarında tedavi
planları ve girişimleri (s.Aslan,çev.) Ankara:HYB
